Nếu theo luận cứ như trên thì đẳng cấp địa vị không có ý nghĩa gì.
Tuy vậy, để cẩn thận hơn, tôi muốn nói thêm một ý thế này, nói tới đẳng cấp địa vị là nói về chức danh trống rỗng bề ngoài. Mà đã là chức danh trống rỗng thì bất kể trên hay dưới, nó là thứ hoàn toàn vô dụng. Nhưng mặt khác, chức danh cũng còn bao gồm chức năng thực tế. Chức năng thực tế là điều quan trọng nhất. Nếu làm tròn chức năng thực tế thì dù có đẳng cấp địa vị cũng còn có thể chấp thuận dung thứ được.
Tức là chính phủ là người coi giữ ngân khố của một nước. Chức năng của chính phủ là cai trị nhân dân. Nhân dân là người đầu tư của một nước. Chức năng của nhân dân là chi trả mọi khoản quốc phí. Chức năng của chính trị gia là quyết định chính trị, luật pháp. Chức năng của quân nhân là chiến đấu theo mệnh lệnh của quốc gia. Cũng như vậy, các học giả, thị dân đều có chức năng được quy định.
Tuy vậy, cũng có người nhanh nhảu đoảng, cho rằng làm gì có địa vị đẳng cấp, đứng trên lập trường cho rằng dân chúng chỉ chuyên vi phạm luật lệ. Có quan chức chỉ thích thọc tay vào sản nghiệp của tư nhân, họ gây ra những chuyện động trời huống chi quân đội lại tùy tiện can thiệp vào chính trị, gây ra chiến tranh, chính điều này làm đất nước rơi vào cảnh nội loạn. Đó không phải là phát huy ý nghĩa của tự chủ, tự do mà chỉ có thể gọi là bạo động vô chính phủ, vô pháp luật.
Nói tóm lại, về chữ “chức danh” và “chức năng”, trông thì có vẻ giống nhau, nhưng nghĩa thì hoàn toàn khác nhau, nên cần thiết phải phân biệt cho rõ rệt.
Các bạn không được phép lầm lẫn ý nghĩa mang tính bản chất mà từng chữ thể hiện.
Tháng Bảy năm Minh Trị thứ bảy
(tức năm 1874)
